Trẻ chậm nói do nhiều nguyên nhân, có thể do có vấn đề ở cơ quan phát âm hay do sự tác động của các nhân tố tâm lý, giáo dục gây rối loạn ngôn ngữ ở trẻ. Khi thấy trẻ chậm nói, trước nhất các bậc cha mẹ cũng đừng nên lo lắng quá, mà hãy đưa trẻ tới địa chỉ y tế chuyên khoa Nhi để các bác sĩ kiểm tra. Tuỳ theo mức độ chậm nói và độ tuổi của trẻ các bác sĩ sẽ có can thiệp thích hợp để cố gắng tình trạng chậm nói ở trẻ.
Quá trình phát triển ngôn ngữ thông thường tại trẻ
Giai đoạn phát triển ngôn ngữ thông thường của trẻ được biểu hiện như sau:
Từ 3 - 6 tháng: Trẻ Tiến hành chăm chú nhìn vào người nói chuyện. Quay đầu vào phía có tiếng động phát ra. Phân biệt được các tiếng động không như nhau phát ra từ các vị trí khác nhau. Nói được nguyên âm "a", từ "ba", "bà".
Từ 6 - 9 tháng: Nói được hai âm khác nhau như "ma ma" "da da".
Từ 9 - 12 tháng: Trẻ phát âm "ê" "a" kéo dài thành một chuỗi âm thanh như người to nhưng không rõ từ. Tùy theo mỗi trẻ nhưng lúc được khoảng mười 1 tháng hay 1 tuổi có trẻ nói được khoảng 2 ba từ đơn khá rõ, có thể là: bố, bà.
 |
Từ 12 - 15 tháng: Trẻ có thể phát âm như tiết tấu âm nhạc để giữ cho câu chuyện tiếp tục.
Từ 15 - 18 tháng: Sử dụng được 4 từ, thường là tên con vật kết hợp với cử chỉ, đưa tay vẫy, chỉ. Khi trẻ được 18 tháng tuổi trẻ Tiến hành nói và tự nối ghép được hai từ với nhau. Ở giai đoạn này trẻ nói Tiến hành hình thành các trật tự câu. Trẻ biết chỉ được ít nhất là sáu bộ phận trên cơ thể, chỉ được một 2 hình ảnh quen thuộc lúc cho trẻ nhìn tranh như: hình bố, hình con cá hoặc hình con chó...
Từ 18 tháng tới hai tuổi: Biết khoảng 25 từ, gọi tên người, chào hỏi, từ chối.
Từ hai - 3 tuổi: Nói rất nhiều, biết từ 50 tới 200 từ, tự chuyện trò khi chơi. Đến 3 tuổi trẻ tạo ra một cụm từ có đầy đủ thành phần chủ vị. Trẻ biết sử dụng các câu đơn giản, đặt băn khoăn đơn giản. Trẻ trả lời được các câu hỏi như: cái gì, tại đâu? Có/không. Sau giai đoạn này trẻ sẽ nói được và sẽ tạo đà cho trẻ phát triển phần lớn các câu phức tạp, hình thành được các câu chuyện dài với nội dung khá logic.
Từ 3 - 4 tuổi: Trẻ nói được các câu phức tạp, Tiến hành dùng các ngôn ngữ ấy một cách khá tốt. Tự kiểm soát được cường độ giọng nói, xây dựng ngữ điệu như người lớn, thường hỏi cái gì, tại đâu, ở sao,...
Nguyên nhân khiến trẻ chậm nói
Nguyên nhân làm trẻ chậm được xếp thành 2 nhóm chính là nguyên nhân thực thể và nguyên nhân tâm lý. Nguyên nhân thực thể là do trẻ có những khiếu nại vào cơ quan phát âm (tai, mũi, họng), cơ quan chỉ huy (não bị dị tật bẩm sinh, bại não, những di chứng sau xuất huyết não, viêm màng não...). Nguyên nhân tâm lý là do gia đình hoặc quá cưng chiều, hay bỏ bê trẻ, hoặc đã xảy ra 1 biến cố nào đó làm ảnh hưởng tới tâm lý trẻ.
 Luyện nói cho trẻ ở Bệnh viện Nhi đồng 2, TP. Hồ Chí Minh. |
Khi nào cần can thiệp?
Trước tiên cha mẹ, người thân cần Quan tâm chăm sóc, để ý phát triển kỹ năng ngôn ngữ tại trẻ phù hợp với độ tuổi, và cần can thiệp sớm khi thấy trẻ có dấu hiệu bất thường vào phát triển ngôn ngữ.
Các biểu hiện bất thường về phát triển ngôn ngữ ở trẻ:
- Không đáp ứng với giọng nói hay những âm thanh lớn lúc bé 6 - 8 tuần tuổi.
- Không cười với giọng nói của cha mẹ khi hai tháng.
- Không quan tâm tới người và vật xung quanh khi 3 tháng.
- Không quay đầu theo hướng âm thanh khi 4 tháng.
- Không cười tự phát lúc 6 tháng.
- Không bập bẹ khi 8 tháng.
- Không nói được từ đơn khi bé hai tuổi.
- Không nói được một câu đơn thuần lúc bé 3 tuổi.
Nếu thấy trẻ có một trong những biểu hiện trên, cần đưa trẻ tới cửa hàng y tế để các bác sĩ kiểm tra. Tuỳ theo mức độ chậm nói và độ tuổi của trẻ các bác sĩ sẽ có không ít hình thức can thiệp khác nhau như tư vấn, hướng dẫn cha mẹ huấn luyện ngôn ngữ cha mẹ tại gia đình, hoặc cần kết hợp chuyên gia ngôn ngữ, tâm lý và bác sĩ để can thiệp xúc tiến ngôn ngữ ở trẻ.
Đối với trẻ chậm nói do nguyên nhân thực thể, đa phần là do trẻ có vấn đề vào thính lực. Các bác sĩ phải điều trị vào thính lực cho trẻ. Đối với trẻ bị điếc nhẹ và điếc trung bình thì việc điều trị trước 5 tuổi rất có hiệu quả. Trong những trường hợp điếc do viêm tai, thủng màng nhĩ, trẻ sẽ được điều trị bằng phẫu thuật, vá màng nhĩ để nâng sức nghe. Với những trường hợp không nghe lại được thì phải can thiệp bằng cách đeo máy nghe.
Chăm sóc phát triển ngôn ngữ tại trẻ tập nói
 Cha mẹ cần liên tục nói chuyện, khuyến khích và khen ngợi lúc trẻ tập nói. |
Cha mẹ cần để ý chăm sóc xúc tiến kỹ năng ngôn ngữ ở trẻ tuỳ theo độ tuổi. Trẻ có thể nghe và hiểu từ rất sớm, trước lúc trẻ có thể tự nói. Do đó cha mẹ cần khuyến khích trẻ tập nói
Cần liên tục trò chuyện với trẻ, đọc sách cho trẻ nghe, khuyến khích trẻ tập trung vào bạn, vào đồ vật nào đó mà bạn muốn nói đến. Nên nói đến những vật có trước mặt, hay những điều đang xảy ra. Không ép trẻ phải nói nhưng nhớ đưa ra lời khen khi trẻ tập nói. Chú ý lắng nghe, cho con bạn có thời gian để thực hiện những lời trẻ sắp nói, cũng như liên tục đưa ra lời động viên như "Con nói giỏi lắm", giúp trẻ mạnh dạn tập nói.
Nên dạy cho trẻ những từ đơn giản, dễ hiểu. Tốt đặc biệt dạy trẻ nói dựa theo những trường Hợp diễn ra hàng ngày, tạo nhiều tình huống không như nhau khi nói về một từ nào đó. Tập cho con bạn biết nghe các âm thanh không như nhau hay tập cho con giao tiếp qua những hình ảnh hay điệu bộ cũng là cách giúp cho trẻ tập nói tốt. Không nên cho trẻ xem ti vi quá nhiều, cần kiểm soát thời gian và chương trình ti vi. Cha mẹ nên cùng xem với trẻ các chương trình như phim hoạt hình, ca nhạc và bình luận vào các tình tiết, nhân vật, hội thoại trong phim để giúp trẻ xây dựng phản xạ ngôn ngữ.
BS. Trọng Nghĩa
No comments:
Post a Comment