Bệnh tay chân miệng do entero virus 71 gây ra rất nguy hiểm

Bệnh tay chân miệng (TCM) đang gia nâng cao tại mức độ báo động. Những năm trước đây, bệnh TCM người ta chỉ gặp tại các tỉnh phía nam nước ta, nhưng năm nay bệnh này có xu thế “tiến” ra phía bắc.

Trước thực trạng này, lĩnh vực Y tế đã đưa bệnh TCM về danh sách các bệnh truyền nhiễm buộc các cơ sở y tế phải báo cáo thường xuyên. Căn nguyên của bệnh TCM là do virút đường ruột có tên là Enterovirus. Enterovirus bao gồm 4 nhóm: poliovirus, Coxakie A virus(CA), Coxakie B virus(CB) và Echovirus. Các serotyp thuộc loài A gồm: EV68, EV71, EV76, EV89, EV90, EV91 và EV92. Trong khi các serotyp EV khác thì thuộc dưới loài Enterovirus B hoặc C. Týp EV71 là 1 trong những tác nhân gây nên bệnh TCM và đôi lúc chúng còn có khả năng gây nên bệnh ở hệ thần kinh trung ương. Khả năng gây bệnh của týp EV71 đã được minh chứng là lần trước hết (1969) phân lập được chúng tại tổ chức thần kinh trung ương của một số trường hợp ở California (Mỹ).

Khám cho 1 trường hợp bệnh tay chân miệng

Người ta cũng đã cho biết rằng týp virus EV 71 đã có hiện tượng tại Đài Loan vào năm 1968 cũng như đã từng xuất hiện ở các nước Đông Nam Á như: Philipines, Indonesia, Singapore. Tuy rằng đây không phải là 1 týp enterovirus mới nhưng đặc tính của týp virút này có độc tính rất mạnh và có khả năng làm tổn thương tổ chức thần kinh trung ương gây ra những bệnh cảnh lâm sàng nặng và hậu quả để lại xấu, hơn nữa nước ta lại nằm trong khu vực này do vậy cần cảnh giác và thận trọng lúc có bệnh TCM xuất hiện.

Biểu hiện của bệnh

Thực ra lúc Enterovirus xâm nhập vào cơ thể, chúng thường khu trú ở niêm mạc má hoặc tại niêm mạc ruột vùng hồi tràng. Sau khoảng thời gian 24 giờ, virút sẽ đi tới các hạch bạch huyết xung quanh, từ đây chúng xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng huyết trong 1 khoảng thời gian ngắn.

Từ nhiễm trùng huyết, virút đến niêm mạc miệng và da. Thời kỳ ủ bệnh thường kéo dài khoảng từ 3 – 7 ngày. Bệnh khởi phát là sốt sau đó xuất hiện các bọng nước tại niêm mạc miệng (ở nướu răng, lưỡi, bên trong má) và có hiện tượng ban đỏ ở bàn tay, bàn chân. Các ban đỏ này có thể hình thành các bọng nước. Đặc điểm của các ban của bệnh TCM là thường không ngứa và không xuất hiện tại gan bàn tay hoặc gan bàn chân. Như vậy, các ban và bọng nước cốt yếu xuất hiện tại tay, chân và miệng vì vậy được gọi là bệnh TCM. Ngoài ra tại 1 số ít trường hợp có thể có hiện tượng ở 1 số vị trí khác trên cơ thể như vùng mông.

Các bọng nước tại miệng thường vỡ ra và gây loét làm cho trẻ đau đớn, khóc nhiều, ăn kém hoặc sợ không dám ăn do vậy trẻ gầy sút nhanh.

Nếu các bọng nước ở tay, chân khi vỡ ra nếu như không giữ vệ sinh sạch sẽ thì rất có thể bị bội nhiễm vi khuẩn gây mưng mủ và làm cho bệnh phức tạp thêm. Hầu hết các trường hợp bị bệnh TCM sẽ qua khỏi nhưng có 1 số nếu như căn nguyên gây nên bệnh là EV71 thì sẽ có thể bệnh diễn biến phức tạp hơn đặc biệt khi virút gây tổn thương hệ thần kinh trung ương sẽ thể hiện 1 bệnh viêm màng não điển hình.

Biểu hiện là sốt cao, nhức đầu, cứng cổ, buồn nôn, nôn vọt. Mọi lứa tuổi có thể bị nhiễm Enterovirus nhưng không phải tất cả đều bị bệnh mà bệnh chỉ xẩy ra tại những cơ thể không có miễn dịch chống lại Enterovirus. Người ta thống kê cho thấy rằng trẻ nhũ nhi, trẻ em và ngay cả thiếu niên, người trưởng thành nếu chưa có miễn dịch đều có thể mắc bệnh TCM.

Tiên lượng đối với bệnh TCM tùy thuộc về căn nguyên gây bệnh là do Enterovirus A16 hay do EV71. Nếu do Enterovirus A16 thì thường là bệnh nhẹ và có thể tự khỏi sau từ 7 - 10 ngày, nhưng do EV71 thì có thể có biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm cơ tim cấp hoặc viêm màng não, thậm chí gây tử vong.

Phòng bệnh tay chân miệng

Đây là một bệnh lây truyền từ người sang người do tiếp xúc trực tiếp với các chất tiết tại miệng, họng, mũi hoặc chất tiết từ các bọng nước ở tay, chân hoặc phân của người bệnh. Bệnh cũng có thể được lây truyền gián tiếp từ các dụng cụ ăn uống, đồ chơi, quần áo, chăn màn của người bệnh. Vì vậy, khi nghi ngờ trẻ bị bệnh TCM nên cho trẻ ở nhà không đến vườn trẻ và tránh không cho trẻ lành tiếp xúc với trẻ nghi bị bệnh TCM.

Hiện nay chưa có biện pháp phòng bệnh đặc hiệu (chưa có vắc-xin) bởi thế cần vệ sinh cá nhân cho trẻ hàng ngày nhất là rửa tay, chân sạch bằng xà phòng. Các loại quần áo, tã lót, khăn… của trẻ bị bệnh TCM sau khi giặt sạch bằng xà phòng cần sát khuẩn bằng nước sôi hoặc nước có pha hóa chất cloraminB và không giặt chung với các loại quần áo của trẻ lành. Khi trẻ bị bệnh TCM mà có một số dấu hiệu khác thường cần nhanh chóng đưa trẻ đến khám tại trung tâm y tế, rất tốt nhất là khoa nhi, bệnh viện nhi hoặc các cửa hàng khám, điều trị bệnh truyền nhiễm. Cần chú ý đến khâu ăn, uống của trẻ bị bệnh TCM. Cần cho trẻ ăn các loại thức ăn mềm, lỏng mà thường ngày trẻ ưa thích. Không nên cho trẻ ăn thức ăn rắn, cay, nóng và không làm đụng chạm đến các vết voét trong miệng trẻ làm cho trẻ càng đau miệng thêm và trẻ sẽ sợ hãi không dám ăn. Nếu để xảy ra những sai sót như vậy thì vô hình trung trẻ sẽ bị gầy sút ảnh hưởng tới sự hình thành kháng thể của trẻ.

PGS.TS. BÙI KHẮC HẬU