Đã làm cha mẹ, ai chẳng hơn 1 lần “nóng mắt” lúc chẳng may gặp phải sự phản ứng cãi cọ bướng bỉnh, không vâng lời của con. Thái độ ứng xử của bạn sau đó thế nào là rất cần phải có trong việc có làm cho con bạn ngoan lên hay sẽ làm chúng ngày một càng vượt khỏi tầm kiểm soát của gia đình.
Những cú sốc
Người cha khoảng 50 tuổi ấy đã sắp như rơi tự do xuống chiếc ghế để ngồi nói chuyện. Ông bảo mình không chạy đến đây thì có lẽ sẽ phát khùng vì cú sốc mới diễn ra từ đứa con gái. Có con đã muộn vì 6 năm sau ngày cưới mới có nó nên vợ chồng ông rất cưng con. Lại đúng 13 năm sau nó mới có em. Hai năm nay, từ khi có thằng em, con bé trảo đổi nhiều: ương bướng, khó bảo, hay cãi và luôn ganh tỵ với em. Ông cũng biết nó vốn ở vị thế độc tôn lâu năm, giờ cảm thấy bị san sẻ, thêm cái tuổi dậy thì nổi loạn nên đã cố gắng kiềm chế, tế nhị trong ứng xử với cả hai để nó không có cớ gây sự. Vậy mà nó vẫn luôn giận dữ, không hòa đồng được với ai trong gia đình. Mới đây, ông bí mật kiểm tra sách vở, đồ sử dụng của nó xem có gì bất thường, bị nó bắt gặp. Trời ơi, nó giận như trời gầm, cãi cọ rồi thốt ra câu gọi bố là “ông”. Ông nghe tiếng đó từ đứa con gái cưng như trứng của mình mà cảm như trời đất suy sụp. Không biết từ nay phải cư xử với nó thế nào? Có còn là bố con được nữa không?
 Ảnh minh họa |
Tưởng vậy mà không phải vậy
Chẳng ai muốn con cái cãi lại mình muốn, chúng cứ ngoan ngoãn, bảo sao nghe vậy, răm rắp làm theo. Nhưng bạn đừng lầm. Những đứa trẻ như thế chưa hẳn là ngoan, là phúc cho bạn đâu. Hoặc là chúng yếu đuối thụ động, chẳng có và chẳng dám có ý kiến bao giờ nên mới dễ sai khiến như thế. Hoặc là chúng ngấm ngầm phản kháng, không để lộ ra ý nghĩ rồi lại có những hành động khác hẳn mà bạn không ngờ được. Thế nên, hầu hết các trường hợp, hãy cứ để chúng cãi, dù đúng hay sai, sẽ dễ và tốt hơn cho tất cả. Cha mẹ hiểu con hơn - cả điều chuẩn hay chưa chuẩn của con, ví dụ thấy lệch lạc thì biết để uốn nắn kịp thời. Con cái “xổ ra” cũng giải tỏa được bức xúc phần nào, đỡ ức chế vì cảm thấy như bị “thiệt thòi” so với cha mẹ. Còn khi bạn không muốn con cãi, làm bạn tức tối không kiềm chế được, phải sử dụng quyền làm cha mẹ để trừng phạt, trấn áp mới hả giận thì đó lại là vấn đề của bạn. Dù trong hoàn cảnh nào, cả lúc con cãi hỗn, cha mẹ vẫn phải bình tĩnh, làm chủ được cảm xúc và hành vi của mình. Những sự nổi nóng rồi đánh chửi, phạt vạ con thô bạo thì không làm cho con nắm bắt sai đúng và mọi sự chỉ càng xấu đi. Cũng phải thật khách quan để nhìn nhận thế nào là hỗn thật sự. Một câu cãi quá, thốt ra lúc nóng nảy chưa chắc đã là hỗn vì con có thể hối hận ngay sau đó. Cha mẹ cũng nên thông cảm, lựa khi phù hợp phân tích cho con hiểu rồi bỏ qua, đừng chì chiết, nhắc lại nhiều lần. Còn lại, sự cãi cọ, phản kháng thông thường của con là chính đáng. Chứng tỏ con có tư duy, dám nhận xét, dám đối mặt. Cha mẹ cần chấp nhận để có sự giảng giải, đối thoại thật dân chủ, công bằng, khách quan.
Như thế, mối quan hệ con cái với cha mẹ sẽ rất tốt hơn, con bạn sẽ ngoan và trưởng thành hơn. Như trường hợp của chị Thu Trang, một giảng viên đại học, chị bảo: “Mình đâu phải kém cỏi, tiếng nói có cả trăm, ngàn người nghe. Vậy mà thằng con to - mới chỉ là sinh viên, hơi 1 tí lại dám bảo “mẹ thì biết gì”. Nhưng mình không quát nó và thường xuống nước: “Ừ thì mẹ không biết thật. Vậy con nói cho mẹ biết đi! Chỉ cần con nói là mẹ sẽ biết. Đúng không?...”. Thế là thái độ của nó khác hẳn, có lúc còn giảng giải cho mẹ ân cần, nên mẹ con đã tránh được phần lớn xung đột”.
Cũng ở 1 hội thảo về chủ đề nuôi dạy con, ý kiến của 1 nữ đạo diễn khá tên tuổi đã được rất nhiều đại biểu tham gia tâm đắc. Chỉ bảo chị đã quán triệt phương châm giáo dục con từ khi con còn bé là dạy theo 3 chữ “TỰ”: tự trọng, tự lập và tự do trong suy nghĩ. Đến giờ, chị hài lòng về kết quả giáo dục của mình. Dù 40 tuổi, chị mới sinh, lại duy nhất mình cháu, gia đình làm nghệ thuật, mang 2 dòng máu, hai nền văn hóa Đông - Tây, có nhiều khoảng cách về địa lý… Chị tin “dù mình có phải “đi sớm” - chữ dùng của chị, chỉ còn lại 1 mình, con chị vẫn sống tốt. Thực sự, cậu con 18 tuổi của chị đang là chàng trai rất ưu tú.
Như thế, nếu như cứ dạy con, khuyến khích con theo “3 chữ tự” ấy, bạn sẽ phải bằng lòng con mình: vì “tự trọng” mà dám phản kháng; vì “tự lập, tự do trong suy nghĩ” mà cãi lại, bất tuân sự áp đặt 1 chiều vô lý từ cha mẹ. Nghĩa là sẽ có nhiều lúc, việc con làm, con nghĩ không như ý mẹ cha. Nếu coi là đáng lo, là khó chấp nhận, tùy ở quan điểm của mỗi người. Còn nếu bạn có hiểu biết, có niềm tin tại con, chắc chắn con bạn sẽ ngoan và mau trưởng thành hơn.
Chuyện đời người, chuyện gia đình cũng như chuyện quốc gia đại sự. Bởi mỗi gia đình là sự thu nhỏ của xã hội. Khi xưa, cụ Đào Duy Từ - bậc đại quan được vua yêu chiều trong dụng, cho nói điều mong ước cá nhân, cụ chỉ ước “ước tôi hay can gián, chúa hay nghe”. Vậy thì, dù trong gia đình, những lời can gián, nhưng câu cãi cọ của con, chắc nhiều lúc cha mẹ cũng thấy khó lọt tai. Nhưng đừng vì sự “êm tai” của mình mà chủ quan, áp đặt, thiếu công bằng với con. Dù chỉ là con, nhưng “người mắng ta đúng” cũng đáng được coi như “thầy ta” vậy. Giáo dục con cái thời nay cũng phải dân chủ, tôn trọng, kích thích con tự lập, sáng tạo mới có hiệu quả. Bạn đừng mong con không cãi. Vấn đề là bạn hãy dạy con cách cãi - sao cho trí tuệ, đúng mực, hợp lý hợp tình và có văn hóa.
Chuyên gia tâm lý KIM BẮC
No comments:
Post a Comment