Tiêu chảy cấp do Rotavirut ở trẻ đã `vào mùa`

Thống kê của Bệnh viện Nhi Trung ương, hiện trung bình mỗi ngày có hơn 100 trẻ tới khám và điều trị tiêu chảy cấp do nhiễm vi-rút Rota. Bệnh đang bùng phát tại nhiều địa phương: Hà Nội, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc… Bệnh thường xảy ra vào mùa đông và đối tượng nhiễm chính yếu là trẻ em. Việc phòng và tránh bệnh này cho trẻ là cần phải có bởi dễ dẫn đến tử vong do mất nước, mất muối... nếu như không được điều trị kịp thời.

Vì sao trẻ dễ bị tiêu chảy cấp do Rotavirut?

Tiêu chảy cấp do Rotavirut là bệnh nhiễm khuẩn dạ dày ruột cấp do vi-rút Rota gây nên. Bệnh hay phát mạnh vào mùa đông và thường gặp ở trẻ nhỏ, nhất là là lứa tuổi từ 3 tháng tới 24 tháng tuổi. Vi-rút Rota có khả năng tồn tại và sống dài ngày trong môi trường nên lây nhiễm rất cao. Vi-rút lây chủ yếu qua đường tiêu hóa, qua lan truyền vi-rút từ phân người bệnh về môi trường xung quanh như nguồn nước, đồ vật, nhất là là qua bàn tay. Do hệ tiêu hóa của trẻ còn yếu, sức đề kháng kém lại chưa có ý thức vệ sinh cao nên dễ bị tiêu chảy cấp do nhiễm vi-rút Rota.

Triệu chứng của bệnh

Sau lúc trẻ bị nhiễm vi-rút Rota 1 - 4 ngày bắt đầu có các triệu chứng: Sốt nhẹ (37 - 38oC), có trẻ sốt cao 40oC; quấy khóc; nôn; sau đó tiêu chảy phân thường nhiều nước, đi nhiều lần trong ngày (phân màu xanh hoặc màu trắng lẫn dịch nhầy, có khi như màu hoa cà, hoa cải). Tiêu chảy ngày càng nâng cao trong vài ngày, sau đó giảm dần. Thời gian bệnh thường kéo dài từ 3 - 7 ngày. Ngoài những triệu chứng trên trẻ có thể ho, sổ mũi... Chính những biểu hiện này nhiều người dễ nhầm với viêm đường hô hấp, viêm mũi họng. Khi trẻ bị tiêu chảy cấp thường rất mệt mỏi, sụt cân, kém ăn. Biến chứng hiểm nguy của bệnh là khô kiệt do mất nước, mất muối dễ dẫn tới trụy mạch, thậm chí tử vong nếu không được bù nước kịp thời.

Có dùng kháng sinh khi điều trị?

Phân biệt tiêu chảy cấp do Rotavirut với phẩy khuẩn tả Nhiều trường hợp lúc thấy bị tiêu chảy cấp cho rằng do phẩy khuẩn tả chứ không phải do vi-rút Rota. Tuy nhiên triệu chứng của 2 loại tiêu chảy cấp trên hoàn toàn khác nhau. Tiêu chảy cấp do vi-rút Rota: Do vi-rút Rota gây nên thường xảy ra về mùa đông và đối tượng hay bị chủ yếu là trẻ em. Bệnh thường kéo dài trong 3 - 7 ngày với triệu chứng: sốt nhẹ, mệt mỏi, nôn, tiêu chảy, có rất nhiều trẻ có thể bị ho, sổ mũi... Người bệnh đi ngoài nhiều lần, phân lỏng, màu xanh hoặc trắng lẫn dịch nhầy, có lúc như màu hoa cà, hoa cải. Tiêu chảy cấp do phẩy khuẩn tả: Do nhiễm vi khuẩn tả Vibrio cholerae từ nguồn thức ăn, nguồn nước không đảm bảo vệ sinh. Bệnh diễn ra quanh năm và hay bùng phát mạnh vào mùa hè. Đối tượng mắc có thể cả người lớn và trẻ em. Khi nhiễm vi khuẩn tả bệnh sẽ có biểu hiện cấp tính, bùng phát trong vài giờ hoặc trong vài ngày tùy thể trạng mỗi người. Bệnh có triệu chứng: bụng đau quặn thắt, nôn, đi ngoài xối xả, thường xuyên 10 - 15 lần/ngày, phân lỏng toàn nước. Đặc biệt phân rất tanh, có màu trắng đục như nước vo gạo, phân thải ra không kèm máu và chất nhầy.

Nguyên nhân chính của bệnh là do nhiễm vi-rút Rota nên theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế, không dùng kháng sinh để điều trị tiêu chảy cấp do vi-rút Rota bởi việc sử dụng kháng sinh để điều trị rất nguy hiểm như: Bệnh sẽ không khỏi mà còn nặng hơn và có thể gây loạn khuẩn đường tiêu hóa tại trẻ; Việc dùng kháng sinh còn gây tác dụng phụ trẻ bị dị ứng kháng sinh, ngộ độc thuốc khiến thời gian điều trị kéo dài và làm sức khỏe của trẻ thêm suy kiệt.

Cũng theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế, không sử dụng thuốc cầm tiêu chảy vì chúng không có tác dụng tiêu diệu vi-rút mà còn làm giảm nhu động ruột, làm liệt ruột khiến phân không thải ra ngoài được. Trong khi đó trẻ vẫn tiếp tục bị tiêu chảy mà phân không được bài xuất ra ngoài, ứ đọng lại trong ruột gây chướng bụng, thủng ruột, tắc ruột, thậm chí dẫn tới tử vong. Ngoài ra, cũng không nên sử dụng các thuốc chống nôn. Việc sử dụng thuốc chống nôn có thể gây ức chế thần kinh, khiến trẻ ngủ li bì, khó phát hiện ví dụ tình trạng bệnh nặng hơn. uy tin nhất lúc trẻ bị tiêu chảy, cần bù nước và chất điện giải bằng dung dịch oresol (dung dịch này có thể mua tại các hiệu thuốc), pha theo đúng hướng dẫn. Khi pha dung dịch oresol không chia nhỏ gói ra pha từng lần vì như thế không chính xác được lượng thuốc, nước. Điều này có thể làm mất tác dụng của thuốc.

Việc dùng thuốc cho trẻ lúc bị tiêu chảy cấp phải tuân thủ chỉ định và phác đồ của bác sĩ. Không tự ý sử dụng nước lá ổi, nước gạo rang... tương tự sẽ làm cho phân vón lại nhưng thực ra quy trình viêm trong ruột vẫn diễn ra. Trường hợp phân không thải ra ngoài sẽ tích lại khiến bụng trướng, khiến trẻ ăn uống kém, khó khăn cho quy trình điều trị.

Biện pháp tốt nhất là phòng bệnh cho trẻ

Tiêu chảy cấp do Rotavirut là một bệnh nguy hiểm, dễ dẫn tới tử vong vì mất nước, mất muối... vì vậy phòng bệnh cho trẻ là biện pháp rất tốt nhất. Do bệnh thường gặp và nặng ở trẻ nhỏ nên việc bộ phận ngừa bằng vaccin Rota càng sớm càng tốt. Hiện nay, ở các Trung tâm y tế dự bộ phận huyện, tỉnh đã có loại vaccin Rota dạng uống bộ phận ngừa tiêu chảy do Rotavirut rất hiệu quả. Nên cho trẻ dưới 6 tháng tuổi đi uống vaccin này để ngăn ngừa khỏi sự tấn công của vi-rút Rota. Lịch uống vaccin cho trẻ từ 6 tuần tuổi tới 6 tháng tuổi là hai liều, khoảng cách tối thiểu giữa hai liều là 1 tháng.

Để phòng bệnh tiêu chảy cấp nên cho trẻ uống vaccin ngừa virut Rota.

Khi thấy trẻ có biểu hiện khát nhiều, nôn nhiều lần, tiểu ít, không ăn uống được, sốt, da khô, môi khô, hơi thở hôi, số lần đi ngoài nâng cao lên... cần đưa ngay trẻ đến địa chỉ y tế để khám và điều trị. Khi trẻ bị tiêu chảy cấp cần cách ly và có người chăm sóc riêng. Do bệnh có khả năng lây lan mạnh nên cần điều hành phân, các chất thải của người bệnh thật tốt, không để vương vãi. Đặc biệt ăn uống phải bảo đảm vệ sinh và nên cho trẻ ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày, thức ăn lỏng dễ tiêu, đủ chất...        

Bác sĩ  Phạm Huy